(Châu Ngọc Thủy)

Tại Sacramento, trước đây có 2 tờ nhật báo là Sacramento Bee và Sacramento Union, tờ Union đã đóng cửa vào cuối thập niên 80, chỉ còn lại nhật báo Sacramento Bee và 1 tờ tuần báo mới phát hành khoảng 2 thập niên nay là Sacramento News & Review.

Tờ nhật báo Sacramento Bee thuộc hệ thống của công ty McClatchy cũng đã giúp biết bao nhiêu gia đình người Việt tại đây để giải quyết đời sống khi mới vừa chân ướt, chân ráo đến Sacramento. Họ phải làm việc từ hai - ba giờ sáng để giao báo đến tận nhà người đọc, để nhận vài cents cho 1 tờ báo. Vì tại Sacramento là nơi điều hành cả tiểu bang California, ít hãng xưởng, những người mới qua còn đang hưởng trợ cấp nên phải làm thêm, thậm chỉ cả nhà từ nhỏ đến lớn đều giúp tay làm nghề giao báo tận nhà nhằm kiếm thêm tiền nuôi con ăn học. Nhờ vậy, nhật báo Sacramento Bee cũng đã giúp cho rất nhiều con cháu của người Việt tại đây trở thành Bác sĩ, Dược sĩ, Kỹ sư, Luật sư ….

Sáng hôm qua, Thứ Năm ngày 13 tháng 2 năm 2020, McClatchy đã nộp đơn xin phá sản Chương 11. Việc khai phá sản này sẽ xóa khoảng 55% khoản nợ nhưng chuyển quyền kiểm soát cho công ty hedge fund có tên là Chatham Asset Management ở New Jersey đứng đầu.

Gia đình McClatchy thống trị thành thố Sacramento Thủ phủ của California trong gần 2 thế kỷ, xuất bản tờ báo hàng đầu tại đây và đã có nhiều liên hệ lịch sử và văn hóa của thành phố này.

Bắt đầu với phiên bản đầu tiên của The Daily Bee trong thời kỳ Gold Rush, McClatchys đã xây dựng một trong những người khổng lồ trên truyền thông Mỹ. Họ kiểm soát các tờ nhật báo từ bờ biển Đông đến bờ biển Tây.

Nhưng thế kỷ 21 đã khó khăn với McClatchys. Một vụ mua lại 4,4 tỷ đô la của hệ thống Knight Ridder vào năm 2006 đã khiến The McClatchy Co. chìm sâu trong nợ nần khi ngành công nghiệp báo chí bằng giấy đã bắt đầu sụp đổ trong thời đại kỷ thuật số.

Gia đình McClatchy sẽ giao cổ phần của mình trong công ty, để kết thúc cho một hành trình kéo dài 163 năm. Tuy nhiên, gia đình McClatchy vẫn giữ một di sản ở Sacramento, nơi công ty đã có trụ sở kể từ khi thành lập.

Câu chuyện của công ty bắt đầu với ông nội Eleanor, James McClatchy, một người nhập cư Ailen đến New York vào năm 1841 lúc 16 tuổi. Ông tìm được công việc tại New York Tribune và sau đó nghe lời khuyên của ông chủ Horace Greeley.

McClatchy chuyển đến California trong năm đầu tiên của Gold Rush, vào năm 1849, với tư cách là phóng viên của tờ Tribune nhưng sớm đi làm cho hai tờ báo Sacramento cạnh tranh, Placer Times và Transcript. Đến lúc đó, rất nhiều tờ báo đã đến và đi ở Sacramento, những ngày đầu thành phố được biết đến như là nghĩa địa của những tờ báo.

Bảy năm sau, vào ngày 3 tháng 2 năm 1857, chỉ một năm sau khi chuyến tàu hỏa chở khách đầu tiên ở miền Tây nước Mỹ thực hiện một thử nghiệm chạy qua Sacramento, McClatchy đã giúp bắt đầu phát hành tờ báo 6 ngày một tuần có tên là The Daily Bee. Tờ báo có 4 trang bán với giá 25 cents cho một tuần đăng ký. Văn phòng đặt ở đường 3 và J. Chủ bút đầu tiên của tờ báo là John Rollin Ridge, một thành viên của Cherokee Nation, người được coi là tiểu thuyết gia người Mỹ nguyên gốc. (Ông ấy đã rời đi sau một tuần.)

Mặc dù lúc đầu ông McClatchy chỉ là chủ bút, không phải là chủ sở hữu, công ty có nguồn gốc từ ấn phẩm đầu tiền phát hành ngày 3 tháng 2 năm 1857. Ban đầu là một tờ báo buổi sáng, The Bee sớm chuyển sang xuất bản vào buổi chiều cho đến cuối những năm 1970 và chuyển trở lại phát hành buổi sáng.

Ông McClatchy có những sở thích khác và phục vụ hai năm trong thập niên 1860 với tư cách là cảnh sát trưởng quận Sacramento. Nhưng vào năm 1866, ông đã củng cố mối quan hệ của mình với tờ báo. Với giá 1,800 đô la, ông đã mua một phần ba cổ phần trong tờ báo. ($1,800 lúc đó so với hôm nay là khoảng 30,000 đô la.)

Ông James McClatchy qua đời vì đột quỵ vào năm 1883 và để lại quyền sở hữu cho hai con trai của mình là Valentine và Charles Kenny. Cùng với cổ phần thuộc sở hữu của góa phụ, McClatchys có quyền kiểm soát The Bee.

The Bee được biết đến như một tờ báo không sợ hãi, khó chịu, chọn đánh nhau với các thẩm phán, thống đốc và những người khác khi họ xây dựng cơ sở thuê bao của mình trên khắp miền Bắc tiểu bang California. Nhưng đến tận những năm 1920, dưới sự chỉ đạo của con trai C.K., Carlos McClatchy, công ty bắt đầu mở rộng.

Năm 1922, công ty ra mắt The Fresno Bee. 5 năm sau, gia đình đã mua Modesto News-Herald và đổi tên thành Modesto Bee. Gia đình đã nhảy vào đài phát thanh ở vùng Central Valley và Bắc Nevada, và sau đó thành lập đài KOVR-TV ở Sacramento và KMJ-TV ở Fresno.

Khi Carlos qua đời vào năm 1933, quyền kiểm soát được chuyển cho chị gái của ông, Eleanor, một nhà viết kịch đầy tham vọng với kinh nghiệm nghiêm khắc và ít nói trong kinh doanh xuất bản. Cùng với chủ bút Walter Jones, cô đã điều hành cái được gọi là báo McClatchy trong hơn 30 năm.

Chính trong chiếc đồng hồ Eleanor McClatchy, linh vật hoạt hình The Bees, Scoopy, đã ra đời. Cô đã tiếp cận nhà hoạt họa Walt Disney vào năm 1943 về việc tạo logo cho McClatchy, và anh đã đồng ý. Giá để vẽ là $ 1,500, tất cả số tiền này quyên góp cho Quỹ Cứu trợ Quân đội. (Disney đã vẽ linh vật đồng hành cho đài phát thanh và truyền hình McClatchy). Năm 1951, bà đã mời hai nhà sản xuất trẻ từ Los Angeles đến Sacramento để xây dựng một ý tưởng mới lạ vào thời điểm đó: một nhà hát là Music Circus.

Một thập niên sau, cô đã lãnh đạo một cuộc chiến công khai để ngăn chặn việc xây dựng xa lộ I-5 thông qua trung tâm Old Sacramento, đích thân can thiệp với Tổng thống John F. Kennedy, người đã kết bạn với cô trong chiến dịch năm 1960. Kennedy nhảy vào và đóng băng các quỹ xây dựng cho đến khi đường cao tốc có thể được định tuyến lại.

Các tờ báo trong hệ thống của McClatchy có ảnh hưởng lớn trong việc thúc đẩy sự nghiệp của cựu Thống đốc Jerry Brown, đóng vai trò là một biên tập viên đối với các tờ báo bảo thủ như Los Angeles Times, Miriam Pawel, tác giả của The Browns of California.

Các tờ báo rất mạnh trong thời đại đó và McClatchy là một trong những tờ báo nghiêng về dân chủ nhất.

Sau khi Eleanor McClatchy nghỉ hưu năm 1978, cháu trai của bà C.K. McClatchy đã chịu trách nhiệm và lần đầu tiên mở rộng dấu chân của công ty vượt ra khỏi California, phát hành thêm báo ở tiểu bang Alaska và tiểu bang Washington.

Những năm 1980 đã trở thành một thập niên quan trọng khi gia đình nắm bắt được thời cơ. Công ty đã bán cổ phiếu ra công chúng vào năm 1988, theo cơ cấu cổ phiếu hai cấp, phổ biến trong các công ty báo chí, gia đình có quyền kiểm soát bỏ phiếu. Sau khi C.K. McClatchy qua đời năm 1989, hội đồng quản trị đã chỉ định một thành viên không phải là thành viên gia đình làm Giám đốc điều hành: Erwin Potts, một cựu phóng viên báo chí từ Bắc Carolina, người đã làm việc trong các văn phòng công ty McClatchy từ giữa những năm 1970.

Potts đã đề nghị việc mua tờ báo News & Observer năm 1995 tại Raleigh, N.C., công ty mua lại lần đầu tiên ở Bờ Đông. Hai năm sau, Gary Pruitt, người kế nhiệm của Potts, đã tuyên bố mua lại The Star Tribune với giá 1,2 tỷ đô la - vẫn là một kỷ lục cho một tờ báo duy nhất của Mỹ.

Vào thời điểm đó, gia đình McClatchy đã giảm hoạt động của mình xung quanh Sacramento, với một số dấu ấn của họ trong các cộng đồng khác. Kevin McClatchy sở hữu Pittsburgh Pirates từ năm 1996 đến 2007 và vẫn sống ở Pennsylvania, mặc dù sau đó ông trở thành chủ tịch của McClatchy. Anh em họ của ông Brown McClatchy Maloney, một thành viên khác của hội đồng quản trị, đã mua các đài phát thanh và một tờ báo hàng tuần ở tiểu bang Washington.

Tuy nhiên, Molly Maloney Evangelisti vẫn duy trì mối quan hệ với Sacramento Bee, nơi cô vẫn là giám đốc trong hội đồng quản trị từ năm 1995 và là cổ đông lớn nhất. Cô được biết đến ở Sacramento là một trong những lực lượng đứng sau Spelling Bee của Central Valley, California.

Trong khi đó, công ty tiếp tục mở rộng. Việc mua lại Knight Ridder, được Pruitt công bố vào ngày 13 tháng 3 năm 2006, đã biến McClatchy thành hệ thống báo chí lớn thứ hai của nước Mỹ, tăng từ vị trí thứ 10, và gần gấp ba doanh thu.

Thỏa thuận trị giá 4,4 tỷ đô la trong hỗn hợp tiền mặt và chứng khoán. McClatchy cũng giả định khoản nợ 2 tỷ đô la của Knight Ridder. Ngay cả sau khi McClatchy rút ra lĩnh kĩnh từ Knight Ridder để giảm căng thẳng tài chính cho việc mua bán, công ty McClatchy vẫn còn nợ 3 tỷ đô la.

Đã có dấu hiệu cho thấy ngành công nghiệp báo chí in đang gặp khó khăn và McClatchy đã hoàn thành thỏa thuận này khi việc mất quảng cáo và doanh thu từ giao báo tận nhà. Trong vòng vài tháng, McClatchy đã bán tờ báo ở Minneapolis với giá 690 triệu đô la, hơn một nửa số tiền mà họ đã mua.

Ngay cả khi McClatchy đẩy mạnh chiến lược kỹ thuật số của riêng mình, nó không thể có đủ doanh thu để bù đắp cho sự suy thoái trong in ấn. Trong khi khoản nợ được giảm xuống còn 700 triệu đô la, nó vẫn tiếp tục đè nặng lên công ty và cuối cùng đã kích hoạt việc khai phá sản để tái cấu trúc với Chatham Asset Management.

Giám đốc điều hành McClatchy Craig Forman trong một cuộc gọi hội nghị với các nhà phân tích đầu tư vào tháng 11 năm ngoái, đã ám chỉ đến hiệu quả của việc mua lại Knight Ridder đã làm cho McClatchy lâm vào hoàn cảnh này,.

(theo Sacramento Bee)